Blog
Przesłuchanie w charakterze świadka a podejrzanego – kluczowe różnice
Opublikowano:Odebranie listu poleconego z policji lub prokuratury z wezwaniem do stawienia się na przesłuchanie to niemal zawsze stresująca sytuacja. W głowie natychmiast pojawia się tysiąc pytań: "O co chodzi?", "Czy coś mi grozi?", "Czy muszę tam iść?". Kluczową informacją, która determinuje całą sytuację procesową, jest to, w jakim charakterze zostaliśmy wezwani. To właśnie status - świadka lub podejrzanego - definiuje nasze prawa, obowiązki i potencjalne konsekwencje.
Zrozumienie tych różnic jest fundamentalne, aby świadomie chronić swoje interesy. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, profesjonalna porada, której udzieli adwokat od spraw karnych w Bydgoszczy, może okazać się nieoceniona.
Kim jest świadek? Prawa i fundamentalne obowiązki
Świadek to osoba, która według organów ścigania może posiadać wiedzę na temat popełnionego przestępstwa. Wezwanie w tym charakterze nie oznacza, że jesteśmy o cokolwiek oskarżani. Naszą rolą jest jedynie podzielenie się posiadanymi informacjami.
Obowiązki świadka
Podstawowym obowiązkiem świadka jest stawienie się na wezwanie oraz złożenie zeznań. Co najważniejsze, świadek ma obowiązek mówić prawdę. Przed rozpoczęciem przesłuchania funkcjonariusz poucza go o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, co jest przestępstwem z art. 233 Kodeksu karnego, zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 8.
Najważniejsze prawa świadka
Mimo obowiązku mówienia prawdy, status świadka gwarantuje również istotne prawa ochronne:
- Prawo do odmowy składania zeznań: Jest to prawo przysługujące osobie najbliższej dla podejrzanego (oskarżonego). Zgodnie z art. 182 Kodeksu postępowania karnego, do osób najbliższych zalicza się m.in. małżonka, rodziców, dzieci, rodzeństwo, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Co ważne, z tego prawa można skorzystać bez podawania przyczyny, ale decyzja o odmowie dotyczy całości zeznań w danej sprawie.
- Prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie: Nawet jeśli świadek nie jest osobą najbliższą, może odmówić odpowiedzi na konkretne pytanie (nie na całe zeznania), jeżeli odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego osobę najbliższą na odpowiedzialność karną (art. 183 Kodeksu postępowania karnego). To swoiste prawo do "nieoskarżania samego siebie".
Kim jest podejrzany? Zupełnie inny zestaw praw
Status podejrzanego otrzymuje osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ponieważ zebrane dowody wskazują z dużym prawdopodobieństwem, że to ona popełniła przestępstwo. To fundamentalna zmiana sytuacji procesowej.
Najważniejszym i fundamentalnym prawem podejrzanego jest prawo do obrony, z którego wynikają dalsze uprawnienia:
- Prawo do milczenia: Podejrzany może bez podania przyczyny odmówić składania jakichkolwiek wyjaśnień, a także odmówić odpowiedzi na jakiekolwiek pytania. Nie można z tego wyciągać dla niego negatywnych konsekwencji.
- Brak odpowiedzialności za fałszywe zeznania: Podejrzany nie jest pouczany o odpowiedzialności karnej za mówienie nieprawdy, ponieważ jego wyjaśnienia są elementem realizowania prawa do obrony.
- Prawo do posiadania obrońcy: Podejrzany ma prawo do pomocy adwokata na każdym etapie postępowania, w tym podczas pierwszego przesłuchania.
- Prawo do zapoznania się z aktami sprawy: Po wykonaniu czynności procesowych z jego udziałem, podejrzany i jego obrońca mają prawo wglądu w akta śledztwa.
Kluczowe różnice w pigułce - Tabela
| Cecha | Świadek | Podejrzany |
|---|---|---|
| Obowiązek mówienia prawdy | TAK (pod rygorem odpowiedzialności karnej) | NIE (realizuje prawo do obrony) |
| Prawo do milczenia (całkowite) | NIE (poza prawem do odmowy zeznań jako osoba najbliższa) | TAK (prawo fundamentalne) |
| Odmowa odpowiedzi na pytanie | TAK (jeśli odpowiedź naraża jego lub bliskich na odpowiedzialność) | TAK (w ramach ogólnego prawa do milczenia) |
| Pomoc prawnika | Może ustanowić pełnomocnika (adwokata) | Ma prawo do obrońcy (adwokata) |
Kiedy świadek może stać się podejrzanym?
To jedna z najczęstszych obaw osób wzywanych na przesłuchanie świadka. Zmiana statusu jest możliwa i zdarza się w praktyce. Dochodzi do niej w momencie, gdy w toku przesłuchania (lub na podstawie innych dowodów) organ prowadzący postępowanie dojdzie do wniosku, że zeznania świadka wskazują na niego jako na sprawcę.
W takiej sytuacji procedura jest ściśle określona: funkcjonariusz musi przerwać przesłuchanie świadka, sporządzić postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłosić je osobie i pouczyć ją o nowych prawach przysługujących podejrzanemu. Dopiero po tych czynnościach można kontynuować przesłuchanie - już w nowym, znacznie korzystniejszym dla tej osoby reżimie procesowym.
Podsumowanie - nie działaj pod presją
Jak widać, różnice w statusie procesowym są ogromne i mają bezpośredni wpływ na Twoją sytuację. Jeśli otrzymałeś wezwanie na policję i nie jesteś pewien, czego dotyczy sprawa lub obawiasz się, że Twój status może ulec zmianie, nie warto ryzykować. Prawo jest skomplikowane, a działanie pod wpływem stresu może prowadzić do niekorzystnych decyzji. Skorzystanie z pomocy adwokata w kwestii prawa karnego już na wczesnym etapie pozwoli na ocenę ryzyka i przygotowanie odpowiedniej strategii działania, która zapewni Ci maksymalną ochronę.
Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich potrzebuje pomocy w sprawie karnej, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Jako adwokaci specjalizujący się w sprawach karnych w Bydgoszczy, zapewniamy profesjonalną obronę, pełną dyskrecję i zaangażowanie na każdym etapie postępowania - od zatrzymania, przez śledztwo, aż po proces sądowy.
