Ustalenie ojcostwa i jego zaprzeczenie – kluczowe różnice

Opublikowano: 23 września 2025 14:41

---

Kwestie pochodzenia dziecka i jego statusu prawnego są uregulowane w prawie bardzo precyzyjnie. Kluczowym aktem prawnym jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO). Wiele osób błędnie miesza ze sobą dwie odrębne procedury: zaprzeczenia ojcostwa oraz ustalenia ojcostwa. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega ta różnica i dlaczego wsparcie doświadczonego adwokata jest kluczowe w obu przypadkach. Kancelaria prawna Bydgoszcz oferuje pełne wsparcie w sprawach rodzinnych.

Domniemanie ojcostwa z małżeństwa i jego zaprzeczenie

Jak stanowi prawo, domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki, jeśli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub do 300 dni po jego ustaniu. To jest tzw. domniemanie ojcostwa z małżeństwa, uregulowane w art. 62 KRO.

Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki.

Domniemanie to nie ma zastosowania, jeśli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji. W takim przypadku nie przypisuje się ojcostwa mężowi matki z mocy prawa.

Obalenie tego domniemania może nastąpić wyłącznie na drodze sądowej, poprzez powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Zgodnie z aktualnymi przepisami, należy pamiętać o dochowaniu ustawowych terminów. Na skutek nowelizacji zostały one wydłużone i wynoszą:

1. Mąż matki może wytoczyć powództwo w ciągu jednego roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
2. Matka może wytoczyć powództwo w ciągu jednego roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko nie pochodzi od jej męża, nie później niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
3. Dziecko może wytoczyć powództwo w ciągu jednego roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki (jeśli dowiedziało się o tym przed ukończeniem 18 lat, termin biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności).

Powództwo może wytoczyć również prokurator oraz Rzecznik Praw Dziecka – w interesie dziecka lub dla ochrony porządku prawnego.

Ustalenie ojcostwa na mocy prawa lub przez uznanie

Jeżeli nie zachodzi domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa (lub zostało ono obalone), do akcji wkracza procedura ustalenia ojcostwa. Może ona nastąpić na dwa sposoby, opisane w art. 72 KRO:

1. Uznanie ojcostwa: Dzieje się to, gdy mężczyzna oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka to potwierdzi. Jest to proces dobrowolny i stosunkowo szybki, uregulowany w art. 73 KRO.
2. Na mocy orzeczenia sądu: Gdy nie ma zgody na uznanie, jedyną drogą jest sąd. Zgodnie z art. 84 § 1 KRO, powództwo o ustalenie ojcostwa mogą wnieść: dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. W postępowaniu sądowym kluczowe jest domniemanie z obcowania, o którym mowa w art. 85 KRO. W procesie działa domniemanie z art. 85 KRO: „Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką między 300. a 181. dniem przed urodzeniem dziecka.”

Dowodem o największym znaczeniu jest badanie DNA przeprowadzane w wyznaczonym laboratorium. Odmowa udziału w badaniu przez stronę może być przez sąd oceniona na niekorzyść tej osoby w ramach swobodnej oceny dowodów.

Konsekwencje prawne i kumulacja spraw

W przypadku sądowego ustalenia ojcostwa, sąd ma możliwość rozstrzygania o szeregu kwestii w jednym postępowaniu, co znacznie usprawnia i przyspiesza uregulowanie sytuacji prawnej dziecka. W toku sprawy o ustalenie ojcostwa sąd może także orzec o:

1. Władzy rodzicielskiej: Orzeka się o jej przyznaniu, ograniczeniu, a nawet pozbawieniu, kierując się zawsze dobrem dziecka.
2. Alimentach i kontaktach: Sąd ma możliwość zasądzenia alimentów oraz uregulowania kontaktów z dzieckiem, co pozwala zamknąć te ważne kwestie w jednym wyroku.
3. Nazwisku dziecka: rodzice mogą je ustalić wspólnie, a przy braku porozumienia sąd nadaje dziecku nazwisko dwuczłonowe: pierwszym członem jest nazwisko matki, a drugim nazwisko ojca (art. 89 § 2 KRO).

Rola adwokata w sprawach o ustalenie ojcostwa w Bydgoszczy

Złożoność przepisów i rygorystyczne terminy wymagają profesjonalnego podejścia. W sprawach takich jak ustalenie ojcostwa w Bydgoszczy, pomoc prawnika jest nieoceniona. Prawnik pomoże w:

1. Ocenie, czy w danej sytuacji należy wnieść powództwo o zaprzeczenie czy o ustalenie ojcostwa.
2. Sporządzeniu pozwu spełniającego wszystkie wymogi formalne, zawierającego wnioski o rozstrzygnięcie wszystkich kwestii.
3. Pomocy w zebraniu dowodów, w tym w przeprowadzeniu badań DNA, które bywają kluczowe w tego typu sprawach.

Jeśli potrzebujesz pomocy w sprawie o ojcostwo w Bydgoszczy lub okolicach – skontaktuj się z naszą kancelarią, abyśmy mogli przeanalizować Twoją sytuację i zaproponować najlepsze rozwiązanie. Masz pytania dotyczące swojej sytuacji prawnej? Chciałbyś dowiedzieć się, jak dokładnie wygląda postępowanie w Twoim przypadku? Skontaktuj się z naszą kancelarią, abyśmy mogli przeanalizować Twoją sprawę i zaproponować najlepsze rozwiązanie.